Tempelhofer Feld

Berlin, DE

Hoe kan het Tempelhofer Feld groter worden gemaakt?

Tempelhofer Feld

De Zwarte Hond is een van de winnaars van de ontwerpwedstrijd voor het Tempelhofer Feld in Berlijn, uit 164 internationale inzendingen koos de jury zes winnaars. De open wedstrijd zoekt creatieve, duurzame ontwerpen die voortbouwen op eerdere dialoogworkshops en recht doen aan de diverse belangen van de Berlijnse bevolking. Het Tempelhofer Feld in Berlijn is een van de grootste stedelijke open ruimtes van Europa. Voor de Berlijners is het een centrale plek voor recreatie, sport en ontspanning – en tegelijkertijd een historisch belangrijke locatie. Door zijn ligging en bereikbaarheid biedt het veld groot potentieel: voor wonen, sociale infrastructuur en nieuwe vormen van gemeenschappelijk gebruik. Het ontwerp volgt een strategie van ‘geven en nemen’, waarbij de randen van het veld verder worden ontwikkeld. Er ontstaan zeven zelfstandige deelgebieden die gericht zijn op integratie van wonen, onderwijs en sociale functies. Een centraal element is de ‘Flächenrochade’ (ruil van ruimte): bestaande functies worden verplaatst om ruimte te maken voor nieuwe voorzieningen – zoals het verplaatsen van volkstuinen naar de zuidrand om plaats te maken voor een woonwijk met kinderdagverblijven, scholen en openbaar groen. Het monumentale luchthavengebouw wordt ingezet als cultureel en sociaal centrum voor onderwijs en ambacht. De Nieuwe Kwekerij in het zuiden wordt een centrum voor klimaatvriendelijke bedrijvigheid en groene stadsontwikkeling. Het Tempelhofer Feld breidt zich niet uit door verdichting, maar door nieuwe verbindingen en een sterkere functionele benutting. Zo ontstaat een stedelijk bouwsteen die het potentieel van het Tempelhofer Feld benut zonder zijn openheid te verliezen.

data

Locatie: Berlin, DE
omvang: ca. 300 ha
Opdrachtgever: Senatsverwaltung für Stadtentwicklung, Bauen und Wohnen Berlin
Discipline: Stedenbouw
Programma: Publieke gebouwen, Verstedelijkingsstrategie, Wonen
Periode: 2025
Status: Prijsvraag
Partners: Grieger Harzer Dvorak Landschaftsarchitekten

thema’s: hoogstedelijk
inclusiviteit
mixed-use

Toekomst voor het Tempelhofer Feld
Het Tempelhofer Feld in Berlijn is één van de grootste stedelijke open ruimtes van Europa. Voor de inwoners is het een centrale plek voor recreatie, sport en ontspanning, maar ook een historisch belangrijke locatie. Door zijn ligging en bereikbaarheid biedt de locatie groot potentieel voor wonen, sociale infrastructuur en nieuwe vormen van gemeenschappelijk gebruik. Dit zorgt voor uiteenlopende wensen vanuit de stadsgemeenschap. Deze veelheid aan verwachtingen “drukt” op de locatie en laat het kleiner lijken dan het is. Er zijn ruimtelijke en functionele antwoorden nodig die de openheid Tempelhofer Feld behouden én een sterkere verbinding met de stad creëren.

Iedereen wil een stukje van het Tempelhofer Feld

Het veld geeft en neemt

Nieuwe verbindingen met de stad veranderen de perceptie van het veld

Het veld verandert de stad en de stad verandert het veld

Het Tempelhofer Feld wordt groter!

Touwtrekken
Het Tempelhofer Feld wordt aan de randen verder ontwikkeld – op schaal van de aangrenzende stadsdelen en afgestemd op hun behoeften. De stedenbouwkundige strategie zoekt een evenwicht tussen geven en nemen, vergelijkbaar met touwtrekken, om het veld in het belang van de stedelijke gemeenschap te “vergroten”.

Er ontstaan zeven zelfstandige deelgebieden met voorzieningen voor onderwijs, wonen, sociale infrastructuur en gemeenschappelijk gebruik. Ook het luchthavengebouw wordt geopend en benut. Nieuwe doorgangen, paden en pleinen zorgen voor verbindingen tussen stad en veld.

De grote open ruimte in het midden blijft behouden – onverdeeld, landschappelijk herkenbaar en toegankelijk. Het Tempelhofer Feld groeit dus niet door verdichting, maar door nieuwe toegangen, gedeelde functies en functionele verbindingen. Wat het veld opneemt, geeft het elders terug.

Uitvoeringsstrategie
De zeven deelgebieden kunnen onafhankelijk van elkaar worden ontwikkeld. Ze zijn ruimtelijk duidelijk afgebakend en inhoudelijk op elkaar afgestemd. Een sleutelprincipe is de “oppervlakteruil”: bestaande functies worden bewust verplaatst om ruimte te maken voor nieuwe voorzieningen.

Zo verhuizen de volkstuinen naar de zuidrand van het veld, waar ze in omvang en karakter behouden blijven, terwijl op de vrijgekomen plek een gemengd woongebied met kinderdagverblijven, school en openbaar groen ontstaat. Een nieuwe S-Bahn-station zorgt voor betere bereikbaarheid in het zuiden. Andere deelgebieden leggen eigen accenten: onderwijs, productie en publieke functies.

Zo ontstaat een helder kader dat uiteenlopende ontwikkelingen mogelijk maakt en het veld stap voor stap duurzaam met de stad verbindt – een groeiend veld.