Panorama Nederland: schoner, hechter en rijker

Het College van Rijksadviseurs (CRa) heeft op 6 december Panorama Nederland gelanceerd. Een optimistisch toekomstbeeld waar we naar kunnen verlangen. Rijksadviseur, tevens partner De Zwarte Hond, Daan Zandbelt: “We staan voor complexe opgaven, zoals 'Parijs'. Makkelijker kunnen we het niet maken, wel leuker.” Met het Panorama Nederland wordt een Nederland geschetst dat zich kan ontwikkelen vanuit een gedeeld verlangen. Het is een toekomstperspectief dat het onoverzichtelijke veld aan noodzakelijke aanpassingen als de klimaatadaptatie, de hervorming van de landbouw, de verstedelijking en de energietransitie in samenhang onderzoekt. Het is essentieel dat we de verschillende opgaven in hun onderlinge samenhang beschouwen. Een cultuuromslag van sectoraal naar integraal is de enige mogelijkheid om de veelomvattende aard van de vragen op een succesvolle manier aan te pakken.

Het Panorama is gegroepeerd in vier leidende thema’s: de wateropgave, het boerenland, verstedelijking en duurzame energie. Deze vier thema’s komen samen en worden concreet in de regio. Hier kunnen ze worden ingezet om de kwaliteit en samenhang van een regio te vergroten.

Meer tijd voor elkaar
in Nederland is op dit moment al een nijpend woningtekort omdat steeds meer mensen naar stedelijke gebieden verhuizen en de huishoudens worden steeds kleiner. Er zullen veel nieuwe woningen bij komen, zo’n één miljoen tot 2040. Dat moet vooral niet op de oude manier. Geen woningen realiseren op plekken waardoor inwoners elke dag in de file staan of in een overvolle trein zitten. Nieuwe huizen kunnen heel goed in de bestaande stad worden gebouwd. De principes voor de verstedelijking zijn:
1. Stimuleer nabijheid: concentreer en meng woningbouw met andere stedelijke functies
2. Stimuleer keuzevrijheid: het openbaar vervoer als regionale ruggengraat
3. Optimaliseer snelle (inter)nationale treinverbindingen

Nieuwe energie
Nederland heeft zich gecommitteerd aan het doel om de CO2-uitstoot te minimaliseren en de doelen uit het Klimaatakkoord van Parijs te bereiken. Een sectorale en gedecentraliseerde aanpak zorgt voor verrommeling van het landschap en dit stuit terecht op zorgen en weerstand. Door een gebrek aan samenhang dreigen we de klimaatdoelen niet te halen en brengen de kwaliteit van ons landschap en onze steden in gevaar. De principes voor de nieuwe energie zijn:
1. Geef nieuwe energie aan oude wijken
2. Bouw Regionale Energie strategieën uit tot Regionale Omgevingsagenda’s
3. Werk aan grensoverschrijdende energie

Water verbindt ons
Het klimaat verandert. Het weer wordt extremer en Nederland krijgt te maken met perioden van ernstige droogte of hevige neerslag. Daarom is het belangrijk dat het land beter beveiligd wordt tegen overstromingen, maar water zal ook beter moeten worden vastgehouden om droogte op te vangen. De principes die hiervoor worden benoemd zijn:
1. Maak van ruimtelijke kwaliteit een expliciete tweede doelstelling bij alle wateropgaven
2. Kies voor een ontwerpende benadering
3. Ga voor maximaal maatschappelijk rendement op de lange termijn
4. Kijk verder dan 2050

Rijk boerenland
De huidige intensieve wijze van voedselproductie is niet langer houdbaar en gaat ten koste van het landschap, de natuur, de bodemkwaliteit, de biodiversiteit, het milieu en de volksgezondheid. Nederland teert in op zijn maatschappelijk vermogen. De Boeren zelf profiteren evenmin van deze bedrijfsvoering. Het is hoog tijd voor een koerswijziging. Het Panorama stelt onder andere een New Deal tussen boer en maatschappij voor. Een duurzamere productie, waarbij de boer ook betaald krijgt voor natuurbeheer en andere maatschappelijke taken. Hierbij zijn de volgende principes benoemd:
1. Stel een hoge landschapskwaliteit als randvoorwaarde voor landbouw
2. Maak de bodem weer gezond
3. Bied perspectief voor het leven
4. Wees zuinig op onze open ruimte
5. Haal industriële landbouw uit het landelijk gebied
6. Overheid: pak een actieve rol

Zo schetst Panorama Nederland een beeld van een Nederland dat ‘schoner, hechter en rijker’ wordt. Een mooi land waar de mensen meer tijd voor elkaar hebben, omdat ze dicht bij elkaar wonen en niet in de file hoeven te staan. Panorama Nederland biedt een gemeenschappelijk, herkenbaar en positief toekomstbeeld waardoor burgers zin in de toekomst krijgen omdat die hen iets moois brengt.