Hoe behouden we de cultuurhistorische waarde bij volledige sloop nieuwbouw?
De Amsterdamse Dichtersbuurt is volledig in het bezit van corporaties en is een buurt met veel groen en een centrale ligging in de Tuinstad Slotermeer. De woningen in de buurt zijn in de jaren ’50 van de vorige eeuw gebouwd en zijn toe aan vernieuwing. Vanwege de grote woningnood na de oorlog zijn de van oorsprong eengezinswoningen toendertijd al vóór de bouw omgezet naar duplexwoningen. De woningen zijn klein (+/- 37 m2), technisch verouderd en voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd. De Dichtersbuurt biedt goede kansen voor stedelijke verdichting: de buurt heeft een lage woningdichtheid en is goed ontsloten door de ligging langs de hoofdwegen Burgemeester Röellstraat en Slotermeerlaan. De buurt ligt binnen het door het Rijk aangewezen wederopbouwgebied dat waardevol is vanwege de cultuurhistorische waarde. Uitgangspunt bij de vernieuwing is dan ook om de waardevolle kenmerken van het Algemeen Uitbreidingsplan Amsterdam (AUP) te behouden.
Begin 20e eeuw was Amsterdam grotendeels een verpauperde stad. Toen de gemeente Amsterdam in 1921 verschillende (delen van) buurgemeenten annexeerde, was dit aanleiding om na te denken over de ontwikkeling van de stad als geheel. Daarop werd het Algemeen Uitbreidingsplan voor Amsterdam (AUP) in 1934 opgesteld, gebaseerd op de stedenbouwkundige principes van het CIAM, het moderne Bouwen. Het was voor het eerst dat ruimte voor ontspanning en recreatie zo’n prominente plek kreeg in een stedenbouwkundig ontwerp. Slotermeer werd de eerste Tuinstad in de Westelijke Tuinsteden. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog leverde echter een enorme vertraging op. Pas na de oorlog kwam er een vervolg op het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) uit de jaren 30: uitbreidingsplan Tuinstad Slotermeer 1952.
Als onderdeel van de Tuinstad Slotermeer is de Dichtersbuurt ongeveer 60 jaar geleden gebouwd voor zowel de arbeiders als de middenklasse. Het werd een moderne woonwijk met veel laagbouw, ingebed in een in samenhang ontworpen groen netwerk. De Dichtersbuurt is een van de eerste wijken van de Tuinstad en een wijk waarin de stedenbouwkundige principes van het AUP duidelijk tot uitdrukking komen. Licht, lucht en ruimte kenmerken de wijk.
Dit is duidelijk zichtbaar in de vijf belangrijkste kenmerken die samen de ruimtelijke structuur van de wijk bepalen.
1. Herhaling
– sterke, repeterende ensembles
– eenvoud en repetitie in architectuur
2. Openheid en zichtbaarheid
– toegankelijke hoven goede
– zichtlijnen naar de hoven door verspringing in de rooilijn
3. Geschakelde stempels
– vier stroken vormen samen twee L-vormige haken
– verbijzondering in de hoeken aan de noord- en zuidzijde
4. Hiërarchie groenstructuur
– orientatie in groen: stad-wijk-buurt-hof
– royaal collectief en openbaar groen
– zorgvuldig mee-ontworpen groen
– rustige, groene, intieme hoven
5. Heldere mobiliteitshiërarchie
– duidelijke hiëarchie voor alle modaliteiten
– HR Holststraat als verbinder in de wijk
De speerpunten voor de fysieke en sociale vernieuwing:
1. Zeer grote verdichting; alle 426 woningen worden gesloopt en er worden 850 woningen teruggebouwd
2. De woningen worden bovendien gemiddeld 2x zo groot
3. Er komen minimaal 426 sociale huurwoningen terug zodat er geen sociale huurwoningen verdwijnen
4. Naast woningen komen er ook commerciële en maatschappelijke voorzieningen die positief bijdragen aan de leefbaarheid van de buurt en kansen creëren voor buurtbewoners;
5. Brede profielen voor licht, lucht en ruimte en veel groen en verblijfskwaliteit
6. Bewoners parkeren in de bouwblokken aan de Slotermeerlaan. Verkeer wordt hierdoor vroeg afgevangen waardoor de buurt autoluw wordt. Bezoekers parkeren op straat.
7. Openbare ruimte wordt gekenmerkt door een hierarchie in de groenstructuur en veel mogelijkheden tot ontmoeting. Er wordt een centrale ontmoetingplek toegevoegd in het midden van de wijk.
Verdichting
Door de goede ligging en zeer lage dichtheid van de Dichtersbuurt is er groot potentieel voor stedelijke verdichting. De verdichting zorgt voor een betere begeleiding en van de Burgemeester Röellstraat. Op deze manier fungeren de randen als stedelijke assen en voegen ze stedelijke kwaliteit toe op het niveau van de stad.
Programmering van openbare ruimte
Veel groen in de buurt is aanwezig maar goede programmering hiervan zal zorgen voor een beter gebruik. Zowel de corporatie als de bewoners missen een centrale ontmoetingsplek.
Ribben als stedenbouwkundige basisstructuur
De Noord-Zuid georiënteerde hogere volumes, de zogenoemde ribben van het stedenbouwkundige plan, kenmerken de buurt en zorgen voor optimale zontoetreding in de hoven en de woningen, waardoor de kwaliteiten van de tuinstad gewaarborgd zijn.
Autoluwe buurt
De Dichtersbuurt wordt een buurt waar voetganger en fietser voorop staan. De groene beleving van de buurt wordt in de bestaande situatie vaak teniet gedaan door sluipverkeer en de vele geparkeerde auto’s. Door het aanbrengen van een knip voor autoverkeer, het vroeg afvangen van het verkeer in de garage’s en het verminderen van het parkeren op straat zal de buurt veel autoluwer worden.
Dichtersbuurt Amsterdam
Voor Dichtersbuurt heeft De Zwarte Hond samen met Gemeente Amsterdam en Eigen Haard een stedenbouwkundig plan gemaakt wat uiteindelijk heeft geleid tot een investeringsnota die eind 2023 is vastgesteld door de Gemeenteraad van Amsterdam. Met een verdubbeling van het aantal woningen en ongeveer een verviervoudiging van het aantal vierkante meters woonoppervlakte levert het plan een bijdrage aan de woningnood in Amsterdam. Het stedenbouwkundig plan zorgt voor diversificatie van het woningaanbod in de buurt en voor een meer leefbare, gezondere en prettigere woonomgeving. Het belangrijkste uitgangspunt is het maken van een aantrekkelijke en toekomstbestendige buurt in zowel ruimtelijke als sociale zin, waar mensen graag wonen, werken en verblijven. Een gevarieerd aanbod aan woningtypologieën biedt voor iedereen een geschikte woning. Zo zijn er kleine en grote appartementen, gezinsappartementen en grondgebonden gezinswoningen. In de geest van het AUP worden toekomstbestendige woningen gebouwd die de stedenbouwkundige kernwaarden van licht, lucht en ruimte waarborgen. Tegelijkertijd wordt het groene karakter van de Tuinstad te behouden en versterkt. De straten worden verlevendigd door het gebruik van de openbare ruimte te vergroten. De maatschappelijke en commerciële voorzieningen binnen de buurt zijn afgestemd op de behoeften van de bewoners en gebruikers, geven weinig overlast en dragen bij aan een prettige buurtbeleving. Daarbij zijn de bedrijfs- en winkelruimten logisch geclusterd en vormen samen met de kwalitatief hoogwaardige speel- en sportmogelijkheiden een levendig deel van de wijk.
data
- Locatie
- Amsterdam, NL
- omvang
- 7,5 ha
- Opdrachtgever
- Gemeente Amsterdam en Eigen Haard
- Discipline
- Stedenbouw
- Programma
- Commercieel, Kantoren, Masterplan, Welzijn, Wonen
- Periode
- 2021-2023
- Status
- In ontwikkeling
- Downloads