Hoe bouw je klimaatbestendig in een delta?
De regio Zwolle staat voor de uitdaging om gezamenlijk te komen tot een toekomstgerichte verstedelijkingsstrategie. In de periode tot 2040 moet zij minimaal 50.000 woningen realiseren. Het klimaatadaptief accommoderen van deze groei, mét behoud en ontwikkeling van de kwaliteit van de leefomgeving, de bereikbaarheid en haar economie, is een integrale opgave die vraagt om keuzes in een langetermijnstrategie.
Regio Zwolle bestaat uit 22 gemeenten; de provincies Drenthe, Flevoland, Gelderland en Overijssel, en de waterschappen Drents Overijsselse Delta, Vallei & Veluwe, Zuiderzeeland en Vechtstromen. De regio werkt samen met de ministeries BZK, IenW, EZK en Rijkswaterstaat.
De belangrijkste karakteristiek van de regio is de hoge brede welvaart: de regio groeit economisch, kent ‘noaberschap’ en heeft een hoge landschappelijke kwaliteit. Dit is terug te zien in een grote regionale rijkdom met lokale streken met uiteenlopende landschappen en cultuurverschillen.
Alles komt samen in Zwolle:
Wonen: het accomoderen van de bouw- en ontwikkelopgave, met behoud van de ruimtelijke kwaliteit
Economie: het versterken van de concurrentiekracht van de regio
Mobiliteit: het duurzaam bereikbaar houden van de huidige en toekomstige toplocaties en een goed functionerend Daily Urban System
Klimaat: de regio als toonbeeld van een klimaatbestendige groeiregio
Deze gezamenlijke opgaven vragen om een integrale, regionale en strategische aanpak.
Warmehartenstrategie als verstedelijkingskoers
Warme Harten…
Dit idee van ‘warme harten’ is gebaseerd op het uitgangspunt dat als je bouwt waar de mensen al zijn, dit als hefboom kan werken voor de grote opgaven in die bestaande gebouwde omgeving. Dit draagt bij aan de sociale samenhang, het draagvlak voor voorzieningen, de economie en de mobiliteitstransitie. Bovendien kan er op de golf van nieuwbouw mee worden geïnvesteerd in klimaatadaptatie en energietransitie.
Deze strategie maakt lokaal maatwerk mogelijk zodat zowel nieuwe als bestaande inwoners van de investeringen profiteren.
De contramal hiervan – niet bouwen in de harten maar in ‘nieuwe vleugels’ – zou de voetafdruk van het buitengebied vergroten en de bestaande kernen verdunnen, met alle gevolgen van dien.
De belofte van de warmehartenstrategie is niet een vicieuze cirkel van “verder groter en meer”, maar een virtueuze cirkel van “nabij anders en beter”: een verdichting die vergroening, verduurzaming en vitaliteit brengt.
…in een Klimaatadaptieve Delta
Een ‘klimaatadaptieve delta’ is gestoeld op de omslag naar natuurlijke oplossingen waarbij bodem en water leidend zijn. De warmehartenstrategie investeert in de klimaatbestendigheid van kwetsbare bebouwde gebieden – zoals Zwolle, dat middenin de IJssel-Vecht delta ligt. Paradoxaal genoeg door hier juist bij te bouwen, zodat er geïnvesteerd kan worden in klimaatadaptiviteit.
Van vicieuze cirkel naar virtueuze cirkel, waarbij verstedelijking en nabijheid leiden tot meer draagvlak voor voorzieningen, lopen en fietsen en meer ruimte voor vegetatie en water.
Beeld: Studio Bereikbaar
7 ontwikkelprincipes
Wat levert het op om te werken volgens de warmehartenstrategie? Wat hebben we dan bereikt in 2040? Een terugblik…
In alle kernen binnen de regio zien we de resultaten van de verstedelijkingsstrategie. De leefkwaliteit – die al op orde was – is versterkt, doordat wonen, economie en vergroening samen opgaan. Hier profiteren nieuwe inwoners van, maar zeker ook de bestaande.
De regio is diverser geworden qua woon- en werkmilieus. Elke kern binnen de regio is herkenbaar, goed verbonden met het omliggende landschap en bovendien worden de eigenschappen daarvan goed beschermd. Door de vergroening en toegenomen ruimte voor water zijn de uitdagingen voor klimaatadaptatie omarmd en is ook de biodiversiteit vergroot. ‘Rood’ en ‘groen’ zijn meer verweven dan ooit.
De stad Zwolle heeft zich ontwikkeld als warm hart voor de regio, door een stuk stedelijker te worden. Met onder andere een nieuw hoogstedelijk milieu versterkt zij de hele regionale economie. Er vindt op regionaal niveau uitwisseling en afstemming in het bedrijfsleven plaats, waardoor men van elkaar profiteert en elkaar aanvult in plaats van beconcurreert.
Overal in de regio hebben de stadscentra en dorpsharten een impuls gekregen. Het zijn prettige publieke plekken gebleven en veel mensen hebben er een passende woning gevonden. De stationsomgevingen zijn getransformeerd tot. bruisende plekken, met elk eigen gebiedsspecifieke natuurlijke en culturele kenmerken als visitekaartje. Er wonen meer mensen nabij de treinstations die profiteren van de impuls in het OV-netwerk.
In de stationsgebieden is het aantal in- en uitstappers in balans: werknemers en studenten zorgen voor een ‘tegenspits’. De automobiliteit in de regio is afgenomen doordat mensen hun leven meer nabij en met duurzame mobiliteit kunnen inrichten.
De regio is, kortom, in balans: tussen stad en land, rood en groen, wonen en werken. En dat door zich klimaatbestendig te ontwikkelen. Alle warme harten, van groot tot klein, worden verbonden door een robuust en duurzaam water- en mobiliteitsnetwerk dat zich steeds meer voegt naar het natuurlijke systeem.
Integraal samenwerken in ontwikkelprogramma’s
Integraal werken aan Warme Harten: vier ontwikkelprogramma’s voor gebieden
De programma’s zijn erop gericht om de krachten te bundelen en dezelfde aanpak te hanteren. Daarom is het voorstel om hier ook gezamenlijk aan te werken om zo niet overal het wiel opnieuw uit te vinden, maar dezelfde methode te hanteren en die vervolgens op basis van gebiedseigen kenmerken verder uit te werken:
Verstedelijkingsstrategie Regio Zwolle 2040
De Regio Zwolle groeit en bloeit en ligt op een strategische positie aan rail- en waterstructuren. Daarmee komen de lusten, maar ook de lasten: het gaat goed, maar de regio is ook kwetsbaar. Ook hier is een woningbouwopgave en staat de bereikbaarheid onder druk. De regio ligt als een flessenhals in de delta tussen het IJsselmeer en de rivieren IJssel en Vecht en is gevoelig voor klimaatverandering.
Aangewezen door het Rijk als NOVEX-gebied ligt de uitdaging om de opgaven voor woningbouw, economische concurrentie, mobiliteit en de klimaatverandering te verenigen in een integrale verstedelijkingsstrategie.
De strategie Warme Harten in een Klimaatadaptieve Delta bouwt voort op het uitgangspunt dat als je bouwt waar de mensen al zijn, de nieuwbouw als hefboom kan werken voor de grote opgaven in de bestaande gebouwde omgeving. Dit draagt bij aan de sociale samenhang, economisch draagvlak, de mobiliteitstransitie en de opgaven rondom klimaatadaptatie en energietransitie. Deze strategie maakt lokaal maatwerk mogelijk zodat zowel nieuwe als bestaande inwoners van de investeringen profiteren.
Een ‘klimaatadaptieve delta’ is gestoeld op de omslag naar natuurlijke oplossingen waarbij bodem en water leidend zijn. De warmehartenstrategie investeert in de klimaatbestendigheid van kwetsbare bebouwde gebieden – zoals Zwolle, dat middenin de IJssel-Vecht delta ligt.
details
- Project
- Verstedelijkingsstrategie Regio Zwolle 2040
- Locatie
- Regio Zwolle, NL
- omvang
- 4.000 km²
- Periode
- 2021-2023
- Opdrachtgever
- Samenwerkende partners binnen Rijk en Regio
- Discipline
- Stedenbouw, Strategie
- Programma
- Verstedelijkingsstrategie
- Status
- Gerealiseerd
- Fotograaf
- De Zwarte Hond
- Partners
- Studio Bereikbaar
- Meer info
- bd@dezwartehond.nl