Realiseerbare scenario’s voor hoogwaardig basisonderwijs
De Zwarte Hond heeft samen met BCN Drachten, BAM Noord, BMC groep en PAU het OnderwijsTeam (OT) opgericht. Het OnderwijsTeam onderzoekt basisonderwijs, adviseert in onderwijshuisvesting en realiseert schoolgebouwen. Door de bundeling van kennis en ervaring van de verschillende ketenpartners in scholenbouw zijn wij in staat integrale oplossingen te bieden aan schoolbesturen en gemeentes.
Op dit moment werken wij aan realiseerbare scenario’s voor hoogwaardig basisonderwijs in Noord-Nederland. Schoolbesturen voor primair onderwijs in het Noorden van het land ervaren de gevolgen van krimp direct. Minder leerlingen leidt direct tot minder inkomsten en niet persé tot minder kosten. Dit leidt weer tot leegstand in gebouwen, exploitatietekorten, sluiting van schoolgebouwen en ontslag van personeel. Veel maatschappelijk vastgoed kampt met te hoge boekwaarden en exploitatietekorten of voorzien dat in de toekomst. Het onderzoek is erop gericht om een antwoord te geven op het vraagstuk: hoe kan het primair onderwijs in krimpgebieden een toekomst krijgen?
Een goede samenwerking tussen gemeente en schoolbesturen wordt steeds belangrijker. Het schoolbestuur is verantwoordelijk voor de onderwijskwaliteit en de schoolorganisatie. Gemeenten staan voor leefbaarheid van dorpen en wijken. Leefbaarheid is een sociaal begrip. Het gaat om sociale verbanden en de ontmoeting van mensen. De school kan deze twee doelen verbinden, maar het begrip leefbaarheid kan ook op verschillende manieren worden ingevuld. In elke situatie zijn de organisatorische, financiële en fysieke context anders en per regio zijn de demografische ontwikkelingen verschillend. Dit betekent dat geen generieke oplossingen mogelijk zijn voor primair onderwijs in krimpgebieden.
De meeste ontwikkeltrajecten voor scholen en huisvesting bevinden zich momenteel nog in traditionele processen. Voor het definiëren en het opstellen van het programma van eisen wordt relatief veel tijd genomen in verhouding tot de ontwikkeling van het concrete ontwerp. Uitgangspunten worden daarbij vaak ingehaald door veranderende realiteit, of de uitgangspunten blijken toch niet de juiste. Bepaalde keuzes kunnen niet overeind gehouden worden. En de opgestelde eisen zijn onvoldoende getoetst aan budget en (toekomst)verwachtingen.
Wij hebben vier scenario’s ontwikkeld waarin wij mono-functionele en multifunctionele gebouwen hebben gepositioneerd in de centrale en een decentrale context. Geen van de scenario´s is per definitie `het beste`. Om de keuze voor het juiste scenario inzichtelijker te maken hebben wij een heldere structuur met een stappenplan ontwikkeld waarbij voor elke scenario het onderwerp demografische ontwikkeling, ruimtelijke ontwikkeling, onderwijs, organisatie, huisvesting en financiën helder wordt gepresenteerd. Het vergelijken van de verschillende scenario’s wordt hierdoor eenvoudig. Tevens worden alle consequenties van bepaalde keuzes bij een bepaald onderwerp glashelder. School- en gemeentebestuurders krijgen een instrumentarium waarmee afgewogen beslissingen kunnen worden genomen. Ouders, docenten, leerlingen en de buurt kunnen eenvoudig worden betrokken in het proces van het bouwen of aanpassen van een nieuwe of bestaande school.
Begin mei heeft het OT een expertmeeting georganiseerd op Nieuw Allardsoog in Bakkeveen. Voor een aantal genodigde school- en gemeentebestuurders hebben wij onze aanpak toegelicht. Vervolgens is aan de hand van een case in de gemeente Noordoostpolder onze werkwijze grondig ondervraagd. De aanwezigen vonden onze aanpak gedegen en er was veel waardering over onze oplossingsgerichte integrale aanpak. De op- en aanmerkingen die tijdens de bijeenkomst zijn gemaakt leverde een aantal interessante nieuwe inzichten op die worden verwerkt in de eindpresentatie. De komende weken gaan wij ons onderzoek afronden, medio juli zal het definitieve onderzoek beschikbaar zijn.
Download presentatie (PDF).
