OutThere #4 Woning­plattegronden

Deze week is onze nieuwste OutThere verschenen, het onregelmatig verschijnend bookazine van De Zwarte Hond dat de relatie tussen ontwerp en maatschappij in verschillende thema’s behandelt. De inhoud is steeds het resultaat van gesprekken tussen de partners, en met opdrachtgevers en specialisten. Deze gesprekken bieden ons nieuwe perspectieven voor ons eeuwigdurend onderzoek naar het eigen werk en de eigen opvatting, die ook onderdeel zijn van deze uitgave. De hoofdredactie geschiedt per toerbeurt door twee of meer partners, maar voor de inhoud van elke OutThere dragen we als De Zwarte Hond gezamenlijk verantwoordelijkheid.

OutThere #4 is een pleidooi om de woningplattegrond weer vol onderdeel te maken van de ontwerpopgave. Want waarom zouden we in een al diverser wordende maatschappij genoegen nemen met maar twee smaken: de eengezinswoning en het appartement? Deze editie is daarom een pleidooi voor betere plattegronden.

U kunt een exemplaar van OutThere #4 bestellen onderaan deze pagina.

In Nederland worden de komende jaren bijna een miljoen woningen gebouwd. Er wordt in hoog tempo massaal getekend en gepland om deze aantallen te realiseren. We merken echter in onze dagelijkse praktijk dat de kwaliteit van woningen ernstig onder druk staat. We zien dat steeds meer woongebouwen eerder worden gezien als een middel om geld onder te brengen dan mensen. De kwaliteit van woningen delft daarbij het onderspit, en vooral de plattegrond lijkt hierbij het kind van de rekening. We moeten en kunnen dat beter.

Daarvoor kiezen we de strategie van verleiding, maar wel een die stevig ingebed is in een maatschappelijke opvatting over onze woonopgave. Hoofddoel is om de woningplattegrond als ontwerpopgave weer prominent op de agenda te zetten. We verkennen de vraag, verknopen die met al die andere opgaven en gaan op zoek naar alternatieven voor de eenheidsworst.

Dat doen we natuurlijk niet alleen. Speciaal voor deze OutThere gingen twee partners van De Zwarte Hond, Henk Stadens en Lisa van der Slot, samen met Peter Michiel Schaap van GRAS in gesprek met elkaar, en met vijf experts: architect en onderzoeker Glenn Lyppens (POLO Architects en Universiteit Antwerpen), antropoloog Irene Cieraad (TU Delft), researcher Jos Hesselink (Cushman & Wakefield), directeur vastgoedonderhoud Maartje Brans (de Alliantie) en stadsgeograaf Cody Hochstenbach (Universiteit van Amsterdam). Het leidde tot nieuwe inzichten en inspirerende gedachten.

We hebben ons verdiept in de geschiedenis van de Nederlandse woningplattegrond van de afgelopen honderd jaar. In een tijdlijn, getekend en prachtig verbeeld door studio Nadia Nena, zijn belangrijke ontwikkelingen en gebeurtenissen verwerkt die van invloed zijn geweest op de woningplattegrond vanaf ca. 1900 tot heden. Een opvallende en hoopvolle les is dat een crisis doorgaans leidde tot innovatie. Steeds was de woningplattegrond een gebouwd antwoord op een vraag. Een schaarste aan woningen? Snelbouw en woningdelen was het antwoord. Een schaarste aan arbeid? Standaardisatie. Een schaarste aan olie en gas? Verduurzaming van de woning. Daarnaast leidden maatschappelijke en culturele ontwikkelingen tot aanzienlijke veranderingen in de woonwoningplattegrond, zoals de emancipatie van de vrouw, de omvang van gezinnen, als wel de toename van mobiliteit. Dat is interessant. Tot welke innovaties gaan de huidige crises leiden? Een tijdlijn dus om van te leren en te filosoferen over wat komen gaat.

Heel bewust plaatsen we de thematiek van de plattegrond dus in een bredere context. Allereerst omdat de beste oplossingen ontstaan in samenhang. Daarnaast vinden we het belangrijk dat we met onze woonopgave een bijdrage leveren aan al die andere opgaven die op ons bord liggen: van het veranderende klimaat tot verdelingsvraagstukken. Dat hoeft overigens helemaal niet vervelend te zijn. Deze OutThere #4 heeft geleid tot een agenderende oproep om onze woningbouw weer te omarmen als een brede maatschappelijke opgave. Een culturele opgave die niet alleen gaat om kwantiteit, maar vooral ook om kwaliteit. Zo kunnen we gezamenlijk, van opdrachtgever tot architect, bouwer, overheid en bewoner, een duurzame impuls geven aan ons woongenot.

Wie dit bookazine leest, zal zeker geïnspireerd raken en snel inzien dat we alleen al met kleine aanpassingen onze woningen en woningplattegronden een stuk beter, leuker en aangenamer kunnen maken.